Zen boeddhisme heeft een grote invloed gehad op het inktschilderen, vooral in Japan. Begin 13 e eeuw werd Sumi-e en Zen door de priesters Eisai en Dogen in Japan geïntroduceerd (Muromachi periode). Terwijl de eerste invloeden uit de noordelijke school afkomstig waren werden de Zen schilders zwaar beïnvloed door de mokkotsu techniek van de zuidelijke school. De invloed van goede Chinese schilders op Japanse schilders is groot geweest in deze stijl. Het Chinese schilderen werd gekopieerd (kara-e) en zo ontstond YAMATO-E, Japans schilderen. Er werden vooral portretten van priesters geschilderd. De Zen schilders schilderden meer intuïtief dan figuratief met als doel meer te begrijpen van de geest van Zen. En zo ontstond de YI-stijl. Zen priesters voegden nieuwe elementen toe teneinde een Japanse stijl te creëren, gekarakteriseerd door sierlijkheid, eenvoud en expressie. Met grote schilders als Sesshu en Kano Motonobu werd de Japanse schilderkunst meer en meer een intuïtieve expressie, ingegeven door de natuur. Terwijl Zen in China de religie van het gewone volk was sloot Zen zich in Japan voornamelijk aan bij de elite, de Samurai-klasse. Sumi-e heeft altijd een lichte verwantschap behouden met het zoeken naar verlichting dat de Zen studie inhoudt. Zen schilders benaderen het schilderen in de geest van meditatie. Zij schilderen als beginners, eerlijk, eenvoudig, onschuldig. Zij proberen niet mooi of bedreven te schilderen, zij proberen niet te schilderen zoals het hoort. Omdat zij opletten – alsof zij iets voor het eerst zien – zijn hun schilderingen zeer levendig. Door zo op te letten vangt men de innerlijke geest van het onderwerp. Door het penseel te volgen schildert men met de instelling van een beginner. “Bekijken” betekent iets “zien” en niet: weten wat het is! Ieder zien is nieuw. Het is essentieel de geest van het onderwerp te vangen. Sumi-e is een constant proces van opletten wat we doen. Opletten helpt aan ons-zelf te denken, zal ons innerlijk schilderij met het uiterlijk verbinden en zal ons in staat stellen te scheppen en te “zien” wat we schilderen. Sumi-e is bedoeld om schilderingen te maken die direct de spontane intuïtieve waarneming van het innerlijk oog overbrengen. Het is een manier van schilderen waar “manier” en “schilderen” betekenen in de wijdste zin - een weg naar het zien. Sumi-e biedt een nieuwe manier om aandacht te schenken aan wat we zien en geeft de mogelijkheid dat op papier vast te leggen. Sumi-e is méér dan kunst, het is een weg waarin hart en hand in één beweging samenvloeien (directe expressie). Sumi-e belichaamt de Japanse esthetiek, een gevoel van eenvoud. Een goede Sumi schildering is tegelijkertijd weloverwogen en precies en toch bedrieglijk eenvoudig of zelfs onaf. Elke lijn in Sumi-e moet weloverwogen en belangrijk zijn. Een lijn moet KI hebben, leven en energie. Om deze kwaliteiten weer te geven (te vangen) in één enkele penseelstreek moet de kunstenaar op zijn innerlijke geest en kracht schetsen in zo’n omvang dat extreme spanning ontstaat waardoor uiteindelijk die ene perfecte streek gemaakt kan worden. Elke aarzeling maakt de schildering futloos. Sumi-e heeft een ritme. Een onderdeel van het ritme is de juiste spanning vast te houden om een schildering in één penseelbeweging, één adem uit te voeren.

Sumi-e moet in één keer goed zijn. Correcties zijn niet mogelijk omdat die zichtbaar zijn.

Om een vogel in vlucht te schilderen moet de kunstenaar de sensatie en het ritme van het vliegen op zich veroveren. Een schildering zó snel uitgevoerd is vervuld van levenskracht want het is de belichaming, uitdrukking van de creatieve impuls van de schilder.